|
VLIELANT
VERTAALT Hij zal
wel moeten... Rook in de schoorsteen, brood op de plank. Een
slechte tekst betekent automatisch en per definitie een slechte vertaling? Nou, nee.
Vlielant vindt van niet. Bij literaire teksten, okee. Want eerlijk is eerlijk.
Dan had de schrijver het maar beter moeten opschrijven. Overigens is slecht
geschreven proza omzetten in passend slecht Nederlands ook alweer een kunst op
zich, vergis u daar niet in. En dan moet je een briljante zin ook tot zijn
volledige, stralende recht laten komen. Ook niet niks, natuurlijk. Maar bij
commerciële teksten ligt het, wat mij betreft, totaal anders. Neem aan
dat er in de brontaal aperte, aantoonbare onzin staat. Goed dan, laten we
zeggen dat de brontekst in gebreke blijft als het gaat om interne logica en
optimale woordkeuze. Voelt Vlielant zich in zulke gevallen verplicht tot
letterlijke reproductie van gebrekkige structuur en ongelukkige formulering?
Welnee. Waarom? Als het voor hetzelfde geld ook beter kan? Nou vooruit, beetje
meer geld dan. Het gaat om de boodschap. Het gaat er niet om hoe die in het
origineel precies onder woorden is gebracht. Want dat kan vaak stukken beter.
Vlielant brengt de boodschap over. Ook als daar totaal andere woorden voor
nodig zijn. Vlielant is geen woordenboek, geen robot en geen vertaalmachine.
Vlielant vertaalt. In de ware zin van elk woord. Het ene woord is tenslotte het
andere niet. Voor slechte vertalingen kunt u overal terecht. Voor
vertalingen op de automatische piloot ook. Ik kan u een paar adressen noemen.
En zijstraten. Machine
translation... Vertaling met een druk op de knop. Wie gelooft er nog in? Jaar
of dertig geleden leek het een, op termijn, haalbare kaart. En wat heeft het
opgeleverd? Babelfish? Als dat alles is, dan hebben we nu een koekoeksklok die
niet op tijd loopt en nog altijd niet veel meer doet dan tik-tak. Koek-oek. Orson
Welles in de beroemde Riesenrad monoloog uit The Third Man: "In
Italy, for thirty years under the Borgias, they had warfare, terror, murder,
bloodshed. But they produced Michelangelo, Leonardo da Vinci and the
Renaissance. In Switzerland, they had brotherly love. They had 500 years of
democracy and peace. And what did that produce? The cuckoo clock." Wat
maakt Babelfish daar van? Dit: "In
Italië, dertig jaar onder Borgias, hadden zij oorlogvoering, verschrikking,
moord, bloedvergieten. Maar zij veroorzaakten Michelangelo, Leonardo da Vinci
en de Renaissance. In Zwitserland, hadden zij broederlijke liefde. Zij hadden
500 jaar van democratie en vrede. En wat dat opbrengst? De koekoeksklok." |